TỤC ĐOẠN – 续断

Tên khoa học

Dipsacus japonicus họTục đoạn.

Tên gọi khác: Sâm nam, đầu vù, rễ kế, sơn cân thái,…

Xuất xứ

Tục đoạn có nguồn gốc từ Trung Quốc, hiện nay đã được di thực về nước ta. Tại Việt Nam, cây mọc hoang nhiều ở các vùng đất vôi và sét trên độ cao 1400-1700m tại các tỉnh miền Bắc như Lào Cai, Hà Giang, Tuyên quang.

Đặc điểm nổi bật

Tục đoạn là loại cây thân thảo, cao 1,5-2m. Thân có sáu cạnh, mỗi cạnh có một hàng gai thưa quặp xuống, càng lên cao càng mau dần. Lá mọc đối, không cuống, bẹ ôm lấy cành hoặc thân. Cụm hoa hình trứng hoặc hình cầu, cành mang hoa dài khoảng 10-20cm, sáu cạnh có lông cứng, càng lên cao càng mau dần. Quả màu xám trắng, có bốn cạnh, thường có đài còn sót lại. Rễ hình trụ dài, hơi dẹp và cong, dài 5-15cm, đường kính 0,5-2cm. Bề mặt rễ có màu nâu xám hoặc rám nắng, nhiều nếp nhăn và rãnh dọc không đồng đều, dễ gãy. Khi cắt rễ thường có hình vân xuyên tâm. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ cây rửa sạch, phơi khô của cây tục đoạn.

Tác dụng

Theo y học cổ truyền, tục đoạn vị đắng, cay, hơi ấm, quy kinh can, thận có tác dụng làm liền gân xương, chữa đau khớp, bổ can thân. Loại thảo dược này được ứng dụng nhằm:

• Làm khỏe mạnh gân xương, chữa đau lưng do thận hư.
• Làm liền vết gãy xương.
• Chữa đau khớp, đau dây thần kinh ngoại biên.
• Chữa chứng rong huyết do tử cung hư hàn.
• Chữa di tinh.

Y học hiện đại đã tìm ra hơn 100 hoạt chất chiết xuất từ tục đoạn với nhiều tác dụng tương tự như y học cổ truyền.

• An thai, giảm đau bụng kinh: Alcaloid, tinh dầu trong tục đoạn có tác động mạnh mẽ lên tử cung của chuột cái khi mang thai và không mang thai. Nếu loại bỏ hoàn toàn độc tính, các alcaloid trong tục đoạn được kỳ vọng là một vị thuốc tốt trong điều trị sinh non, sảy thai và đau bụng kinh.
• Điều hòa miễn dịch: Các polysaccharide cùng các hoạt chất cao phân tử trong tục đoạn có hoạt tính điều hòa miễn dịch.
• Thúc đẩy quá trình lành xương: Chiết xuất saponin trong tục đoạn có khả năng thúc đẩy nhanh quá trình lành xương. Cơ chế của quá trình này là tăng cường lưu thông máu, thúc đẩy hấp thu và giảm tụ máu. Tục đoạn có khả năng thúc đẩy sự tăng sinh của tế bào chondrocytes, tăng tốc tổng hợp các loại collagen khác nhau, cải thiện cấu trúc và sự sắp xếp của collagen nhằm thúc đẩy quá trình chữa lành gãy xương.

Đối tượng sử dụng

• Người gãy xương.
• Người bị đau lưng, đầu gối mỏi.
• Người bị đau khớp, thoái hóa khớp, viêm khớp, đau dây thần kinh.
• Người bị đau bụng kinh, rong kinh.

Cách dùng – liều dùng

Dùng thuốc sắc lấy nước hoặc tán bột dùng.

Liều dùng: 6 – 12g/ngày.

Lưu ý

• Không dùng cho người đi lỵ về đêm, người quá suy nhược.

Bảo quản

Bảo quản trong lọ, túi kín ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Câu chuyện thú vị

Ngày xửa ngày xưa, có một người đàn ông ở vùng sông hồ , khi trưởng thành đi giữa núi rừng, đào bới và bán thuốc chữa bệnh cho mọi người. Một ngày nọ, Lăng Trung đến một ngôi làng trên núi. Tình cờ thấy một thanh niên trong làng chết, người nhà ôm anh khóc lóc thảm thiết, Lang Trung đi qua thì thấy thanh niên mặt mày không giống người chết, mạch đập loạn xạ nên lão nhân đang khóc rằng “Đừng khóc. Bây giờ, anh ấy vẫn còn sống!”

Lăng Trung mở bầu thuốc, rót ra hai viên thuốc, cạy miệng thanh niên, đổ nước xuống. Một lúc sau, nam thanh niên đột nhiên thở dốc. Lăng Trung nói: “Chỉ cần bảo hắn nghỉ ngơi hai ngày là được.” Lão nhân khuỵu xuống, quỳ lạy Lăng Trung ba cái, nói: “Ngươi thật là tiên. Đây là loại thuốc gì vậy?” ? ” “Nó được gọi là thuốc hồi sinh.” Sự việc trong nháy mắt lan ra khắp làng. Tất cả mọi người đều đến tìm Lăng Trung và cầu xin anh ta đi khám bệnh cho người bệnh tại nhà.

Có một bạo chúa miền núi đã mở một hiệu thuốc trong làng này. Hắn nghe nói trong làng có viên thuốc hồi sinh, mắt anh ta đỏ rực lên. Một ngày nọ, hắn bày tiệc và mời Lăng Trung đến dự. Lăng Trung đến nhà và hỏi: “Ông chủ có chuyện gì muốn làm với tôi không?” “Mời ngài ngồi xuống trước.” “Ngài bảo tôi uống loại rượu không rõ ràng này thế nào?” Bạo chúa không còn cách nào khác đành phải nói “Ngài thì không. Ngài có thể làm một viên thuốc hồi sinh không? Hãy cùng đmở tiệm thuốc với ta.” “Cái này …” “Ta sẽ giúp ngài giàu có.” “Không, viên thuốc này được truyền lại từ tổ tiên để cứu người, và tôi không muốn kiếm tiền. ”

Bạo chúa đột nhiên thay đổi sắc mặt, đập bàn: “Nếu hôm nay người không không đưa loại thuốc đó, ta sẽ đánh gãy chân ngươi!” Lăng Trung chế nhạo: “Không sao. Thứ ngươi muốn làm chỉ dành cho những kẻ đê tiện.” Bạo chúa xua tay, một vài tên cặn bã đưa Lăng Trung vào sân, đánh người toàn thân bê bết máu, rồi ném Lăng Trung ra khỏi cửa. Lăng Trung chịu đựng cơn đau mà leo lên núi, đào một ít thảo dược về dùng.

Một tháng sau, Lăng Trung lại đến vùng nông thôn để bán thuốc. Bạo chúa tự nghĩ: “Có lẽ nào hắn không bị gãy chân?” Hắn ta gọi cho đám côn đồ và bảo lần này anh ta đánh gãy chân Lăng Trung. Lăng Trung lại bị bắt. Lần này bọn côn đồ đánh anh dữ dội hơn, bẻ chân Lăng Trung thành nhiều khúc trước khi ném người xuống khe núi.

Lần này, Lăng trung không thể leo lên được nữa, đành phải nằm xuống khe núi. Một chàng trai trẻ đang đốn củi thấy có người trong khe núi liền vội vàng chạy lại xem xét, anh ta nhận ra Lăng Trung tốt bụng và hỏi: “Ngài đã gặp chuyện gì vậy?” Khiêng Lăng Trung lên sườn đồi, người chỉ vào một đám cỏ có lông- như lá và hoa tím, nghĩa là nhờ chàng trai đào lấy cho.

Chàng trai đã đào rất nhiều loại cỏ này rồi mang chúng và Lăng Trung trở về nhà, xào lên cho ngài ăn. Hai tháng sau, vết thương của Lăng Trung lành trở lại. Người nói với chàng trai rằng: “Ta không thể sống ở đây lâu hơn được nữa. Hãy để ta truyền loại thảo dược này cho dân làng thông qua của anh.” Khi cả hai đang nói chuyện, bạo chúa và đám côn đồ của hắn ta lại đến.

Khi bạo chúa thấy Lăng Trung vẫn còn sống, hắn tấn công người và chỉ thị cho bọn côn đồ giết Lăng Trung. Sau khi Lăng Trung chết, chàng trai đốn củi đã truyền lại các loại thảo dược làm liền xương cho dân làng theo chỉ dẫn của Lăng Trung, và đặt tên nó là “Tục Đoạn”, nghĩa là nối loại những khúc xương bị gãy. Tuy nhiên, Thuốc hồi sinh của Lăng trung đã bị thất lạc.