HÀ DIỆP – 荷叶

Tên khoa học

Folium Nelumbinis

Tên gọi khác: Diệp liên, lá sen

Xuất xứ

Sen là cây thủy sinh sống lâu năm, sinh ra ở đầm ao. Loài cây này có nguồn gốc từ rất sớm bắt đầu từ Ấn Độ rồi lan rộng tới Trung Quốc và các nước châu Á, châu Úc khác. Tại Việt Nam, sen được trồng rất phổ biến ở nhiều nơi để làm thức ăn và làm thuốc.

Đặc điểm nổi bật

Lá sen là bộ phận mọc lên khỏi mặt nước của cây sen. Cuống lá dài, bên ngoài có nhiều gai nhỏ. Phiến lá hình khiên, to, đường kính 60 – 70cm. Mặt trên hơi nhám, màu lục tro. Mặt dưới nhẵn bóng , màu nâu nhạt, có 17 – 23 gân tỏa tròn hình nan hoa nổi lên. Lá sen sử dụng làm thuốc thường là lá bánh tẻ, có mùi thơm đặc trưng được thu hái vào khoảng tháng 6 đến tháng 7 hàng năm.

Tác dụng

Trong Đông y, hà diệp có vị đắng, tính bình vào kinh can, tỳ, vị. Tác dụng thanh nhiệt giải thử, thăng phát tỳ dương. Hà diệp được chỉ định trong các trường hợp:

• Sốt về mùa hè, say nắng.
• Tiêu chảy do khí thanh dương của tỳ đi xuống.
• Rong huyết.

Khoa học hiện đại đã tìm thấy lượng lớn các hoạt chất có lợi cho sức khỏe như alcaloid, vitamin C, tanin,… trong lá sen. Một số nghiên cứu về tác dụng của lá sen cho thấy:

• Cầm máu: Nghiên cứu của Li Liao và cộng sự cho thấy n-butanol trong than lá sen được đốt ở 140 độ trong 20 phút có khả năng rút ngắn thời gian đông máu.
• Giảm mỡ máu: Nghiên cứu của Hye Yoom Kim và cộng sự chỉ ra rằng việc sử dụng lá sen giúp cải thiện chuyển hóa lipid và giảm nồng độ triglyceride trong máu hiệu quả.
• Cải thiện bệnh gout: Các alkaloid trong lá sen có tác dụng ức chế rõ rệt các hoạt động của Xanthine oxidase. Đây là một enzym quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của bệnh gout bởi nó có thể oxy hóa Hypoxanthine thành Xanthine rồi thành acid uric. Ức chế Xanthine oxidase cũng là một trong nhũng mục tiêu trọng tâm để phát triển thuốc điều trị gout.

Đối tượng sử dụng

Hà diệp được chỉ định cho các đối tượng sau:

• Người bị sốt, say nắng, đau đầu, chóng mặt vào mùa hè.
• Người bị tiêu chảy, sa hậu môn.
• Người bị rong kinh, chảy máu, nôn ra máu.
• Người bị rối loạn lipid máu.
• Người bị gout.

Cách dùng – liều dùng

• Có thể dùng tươi để pha trà hoặc phơi khô, đốt lấy than để làm thuốc.
• Liều dùng: 4-12g/ngày.

Lưu ý

• Người hư hàn không dùng.
• Không dùng cho phụ nữ có thai.
• Người huyết áp thấp có thể bị hạ huyết áp sau khi uống trà/nước sắc lá sen.

Bảo quản

Bảo quản trong lọ, túi kín ở nơi khô ráo, thoáng mát.