HỒNG TÁO – 红枣

Hồng táo (táo tàu đỏ) được dùng làm thực phẩm tươi hoặc khô, và làm thuốc theo truyền thống trên toàn thế giới do có giá trị dinh dưỡng và tác dụng tốt cho sức khỏe.

Tên khoa học

Là quả của cây Ziziphus jujuba Mill. thuộc họ Rhamnaceae.

Xuất xứ

Hầu hết các loài táo tàu có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi chúng đã được trồng trong hơn 4.000 năm và có hơn 700 giống cây trồng. Ngày nay, táo tàu đỏ cũng được trồng và thưởng thức trên khắp thế giới, bao gồm Nga, Nam Á, Nam Âu, Tây Nam Hoa Kỳ và Úc.

Trung Quốc không chỉ là trung tâm xuất xứ mà còn là vùng sản xuất chính của táo tàu, nơi sản lượng hàng năm chiếm hơn 90% tổng sản lượng của thế giới. Gần 700 giống táo tàu được trồng rộng rãi ở các khu vực sông Hoàng Hà và vùng Tây Bắc, bao gồm các tỉnh Sơn Đông, Hà Bắc, Sơn Tây, Sơn Tây và Hà Nam và Khu tự trị dân tộc Duy Ngô Nhĩ Tân Cương

Đặc điểm nổi bật

Hồng táo khô có sẵn tại các chợ hoặc cửa hàng tạp hóa Trung Quốc quanh năm, trên khắp thế giới.

Táo tàu khô có màu đỏ, bên ngoài mềm, có mùi ngọt. Bên trong mềm và ẩm.

Táo tàu tươi có kết cấu ngọt và giòn như một quả táo nhỏ và chỉ có theo mùa.

Tác dụng

Y học cổ truyền đã công nhận lợi ích sức khỏe của táo tàu từ những văn bản y học cổ điển đầu tiên của Hoàng Đế Nội Kinh (475-221 TCN) và Thần Nông Bản Thảo Kinh (300 TCN-200 SCN). Hồng táo được coi là một trong những loại thảo dược hàng đầu có vị ngọt, tính ấm. Quy kinh tỳ, vị. Hồng táo có tác dụng bố trung ích khí, dưỡng huyết an thần. Trong dụng dược Hồng táo thường được làm sứ dược điều hòa dược tính của các vị thuốc trong bài thuốc.

Hồng táo thường dùng trong các bài thuốc điều trị chứng trung khí bất túc, huyết hư, chứng táo, tỳ vị hư nhược, thể quyện lao lực.

Với nữ giới Hồng táo đặc biệt tốt vì giúp giảm đau bụng kinh khi sử dụng cùng trà gừng, đường nâu. Bên cạnh đó sử dụng Hồng táo dài ngày có thể giúp làn da được nuôi dưỡng hồng nhuận và ngăn sự lão hóa.

Thành phần dược lý

Ngày nay, với sự phát triển của các phương pháp khoa học và công nghệ, các thành phần dinh dưỡng của táo tàu đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực thực phẩm chức năng và y sinh học

• rất giàu polysaccharides, polyphenol, axit amin, axit triterpenic, axit béo, nucleoside và nucleobase
• nhiều hoạt tính sinh học khác nhau, bao gồm chất chống oxy hóa, chống viêm, chống ung thư, chống tăng đường huyết, chống tăng lipid, điều hòa miễn dịch
• đặc biệt là ancaloit và saponin, đã được khám phá về tác dụng kháng vi-rút, an thần và bảo vệ thần kinh

Bổ máu

Theo y học cổ truyền táo đỏ có tác dụng dưỡng huyết, bổ huyết. Y học hiện đại thông qua các nghiên cứu một lần nữa khẳng định tác dụng hỗ trợ điều trị thiếu máu của táo đỏ.

Hồng táo giàu sắt có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và điều trị chứng huyết hư, sử dụng tốt trong kỳ kinh nguyệt, phụ nữ sau sinh,

Trần Kiến Bình và cộng sự (2020) đã chỉ ra hồng táo thúc đẩy quá trình tạo hồng cầu thông qua hoạt hóa erythropoietin do yếu tố gây thiếu oxy gây ra, có khả năng tái chế sắt heme trong quá trình thực bào hồng cầu, thể hiện vai trò hai chiều trong việc điều chỉnh phản ứng miễn dịch trong các điều kiện khác nhau, chứa nhiều khoáng chất bao gồm sắt từ đó có vai trò rõ rệt trong điều trị thiếu máu đắc biệt là thiếu máu do thiếu sắt.

Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng Flavonoid từ Hồng táo có tác dụng kích thích sản xuất erythropoietin (EPO) môt loại hormone kích thích sản xuất máu.

Cải thiện giấc ngủ và làm dịu thần kinh

Táo tàu được coi là một loại thảo dược có tác dụng làm dịu tâm trí và giảm căng thẳng về tinh thần. Cả quả (Hồng táo, Đại táo) và hạt (Toan táo nhân) của táo tàu đều được sử dụng trong các bài thuốc của y học cổ truyền nhiều quốc gia. .

Y học cổ truyền coi hội chứng khí huyết lưỡng hư là một trong những nguyên nhân cơ bản gây mất ngủ. Điều này là huyết hưu dẫn đến can huyết hư, tâm huyết hư gây mất ngủ (ngủ dễ tỉnh, ngủ mơ mộng, tỉnh dậy mệt mỏi). Ngoài ra người khí huyết lưỡng hư có thể có biểu hiện chóng mặt, hồi hộp trống ngực, da nhợt nhạt, nhanh mệt khi vận động. 

Trong y học cổ truyền Ba Tư, Hồng táo được giới thiệu với nhiều công dụng như:

• Hoạt huyết, dưỡng huyết.
• giảm đờm và ho, hỗ trợ điều trị hen suyễn.
• Có tác dụng nhuận tràng, chữa lành vết thương, hỗ trợ điều trị di tinh.
• Làm giảm ngứa và làm dịu các cơn đau liên quan đến thận và bàng quang.
• Táo đỏ cũng hỗ trợ điều trị viêm loét và bệnh lý trực tràng, đường ruột, cũng như các bệnh gan.

Trần Kiến Bình và cộng sự (2017) đã nghiên cứu về tác dụng của Hồng táo với hệ thống thần kinh và não bộ, Táo tàu có hoạt tính bảo vệ thần kinh, bao gồm bảo vệ tế bào thần kinh chống lại căng thẳng do độc tố thần kinh, kích thích sự biệt hóa tế bào thần kinh, tăng biểu hiện các yếu tố dinh dưỡng thần kinh và thúc đẩy trí nhớ và khả năng học tập.

Ở Trung Quốc, táo đỏ (Z. jujuba) đã được sử dụng truyền thống để điều trị các rối loạn giấc ngủ và lo âu. Như đã đề cập, phenolics, flavonoid và axit triterpenic là các thành phần hoạt tính chính của táo đỏ. Ngoài ra, các rối loạn giấc ngủ có thể được cải thiện thông qua việc điều chỉnh hệ thống monoaminergic, liên quan đến hoạt tính in vitro của saponin triterpenic, có thể là yếu tố hoạt tính sinh học chính trong các rối loạn này. Cuối cùng, theo kết quả từ các thí nghiệm in vivo, tác dụng gây ngủ của saponin có thể ảnh hưởng đến hệ thống serotoninergic, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Chống ung thư

Các nghiên cứu sử dụng saponin cụ thể, cũng như chiết xuất etyl axetat và nước của quả và vỏ cây, đã khám phá khả năng gây độc tế bào của táo tàu. Quá trình apoptosis và sự ngăn chặn chu kỳ tế bào khác biệt được cho là nguyên nhân gây ra sự giảm khả năng sống của tế bào phụ thuộc vào liều lượng. Hoạt động chống lại một số dòng tế bào ung thư ở người đã được chứng minh trong ống nghiệm. (Huang 2007, Lee 2004, Tahergorabi 2015, Vahedi 2008 )

Tác dụng chống ung thư của Hồng táo đã được nhiều nhà nghiên cứu báo cáo. Ví dụ, các nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ táo đỏ có khả năng làm giảm sự sống sót của tế bào thông qua việc thay đổi quá trình apoptosis (chết tế bào theo lập trình) và gây ra sự ngưng trệ chu kỳ tế bào theo cách phụ thuộc vào nồng độ trong các tế bào HepG2 (tế bào ung thư gan). Táo đỏ cũng có tác dụng chọn lọc chống khối u thông qua việc ức chế sự phát triển của tế bào và kích hoạt quá trình apoptosis.

Điều này cho thấy táo đỏ có thể là một chiến lược hứa hẹn để phát triển phương pháp điều trị ung thư hiệu quả. Khả năng ức chế sự phát triển của tế bào và kích hoạt quá trình apoptosis là nguyên nhân của tác dụng chống khối u chọn lọc của táo đỏ, và có thể làm cơ sở cho một chiến lược điều trị ung thư thành công.

Chống oxy hóa – chống viêm

Theo các nghiên cứu, phenolic và axit ascorbic (vitamin C) có hàm lượng cao hơn trong Hồng táo so với các loại trái cây phổ biến khác. Đánh giá về khả năng chống oxy hóa của chiết xuất táo đỏ được thực hiện dựa trên phương pháp làm giảm gốc tự do, nhằm làm rõ sự khác biệt về khả năng chống oxy hóa và khả năng loại bỏ gốc tự do của các giống táo đỏ khác nhau.

Nghiên cứu của các chuyên gia Đại học Fu Jen – Đài Bắc cho thấy các cấu trúc polysaccharides có trong Hồng táo có hoạt động chống oxy hóa cao.

Tác dụng kháng khuẩn

Các đặc tính trị liệu của cây táo đỏ (Z. jujuba) đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu. Nhiều báo cáo chỉ ra rằng tinh dầu từ táo đỏ có tác dụng kháng khuẩn tích cực trong các nghiên cứu về đặc tính kháng khuẩn của nó. Do đó, tinh dầu táo đỏ có khả năng kháng khuẩn, và các bộ phận khác của cây, như lá, cũng mang lại giá trị trị liệu. Trên thực tế, các đặc tính sinh học của quả táo đỏ chủ yếu nhờ vào tác dụng kháng khuẩn và kháng nấm của nó.

Ví dụ, chiết xuất thô từ quả táo đỏ đã được chứng minh có tác dụng kháng khuẩn tích cực đối với cả vi khuẩn gram âm, gram dương và nấm, cho thấy tính kháng khuẩn của nó mạnh hơn so với một số loại kháng sinh truyền thống như vancomycin. Do đó, nghiên cứu này đã chứng minh tác dụng kháng khuẩn của chiết xuất táo đỏ trên nấm, vi khuẩn gram dương và gram âm, và cho thấy hiệu quả của nó trong điều trị các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là nhiễm trùng ở trẻ em.

Chống tăng đường huyết, chống tăng lipid máu

 Jeong và Kim (2019) đã báo cáo tác dụng của quả táo tàu khô và quả chokeberry đối với chế độ ăn kiêng nhiều chất béo-fructose (HFFD) ở chuột trong 11 tuần. Kết quả cho thấy chế độ ăn này làm giảm đáng kể trọng lượng cơ thể chuột và làm giảm nồng độ glucose và triglyceride trong máu.

Kawabata và cộng sự. (2017) phát hiện ra rằng quả táo tàu chứa triterpenoid đa vòng (axit betulinic, axit oleanolic, axit betulinic và axit ursonic). Các hợp chất này kích thích sự hấp thụ glucose theo cách phụ thuộc vào chất vận chuyển glucose-4 và thúc đẩy sự hấp thụ glucose

Hiroaki Kubota và cộng sự (2009) từ một nghiên cứu thực nghiệm trên chuột, phát hiện Ziziphus jujuba (táo đỏ) có khả năng ức chế sự gia tăng cholesterol huyết thanh, triglyceride và mức glucose do rượu gây ra. Ngoài ra, chiết xuất từ táo đỏ có tiềm năng ngăn ngừa béo phì ở chuột, đồng thời ức chế sự tích tụ lipid và hoạt động của glycerol-3-phosphate dehydrogenase mà không làm ảnh hưởng đến khả năng sống của tế bào.

Bảo vệ gan

Maddahi 2022 thực hiện một thử nghiệm lâm sàng thí điểm, ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng giả dược, nhỏ nghiên cứu hiệu quả của siro táo tàu trong việc ngăn ngừa độc tính gan do thuốc ở bệnh nhân lao phổi (TB). Nghiên cứu này cho thấy siro táo tàu có thể ngăn ngừa độc tính gan do thuốc chống lao và cũng có thể cải thiện mức độ ho của bệnh nhân cũng như chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân lao phổi.

Điều hòa miễn dịch

Các thí nghiệm trong ống nghiệm trên máu cừu và người cho thấy tác dụng chống bổ sung của tripenoid trong chiết xuất từ ​​quả ethylacetate. (Lee 2004 , Chan 2005)

Lý Tấn Vĩ và cộng sự (2011): Các xét nghiệm miễn dịch sinh học chỉ ra rằng nhiều polysaccharide giàu pectin với độ este hóa (DE) là 49%, điều này có thể liên quan đến hoạt động miễn dịch mạnh hơn của nó

Táo tàu (3,9%) là một thành phần trong chế phẩm đa chức năng CKBM-A01 của Trung Quốc được nghiên cứu về tác dụng miễn dịch. (Maek-a-nantawat 2009)

Đối tượng sử dụng

Gần như bất kỳ ai cũng có thể sử dụng Hồng táo.

Đối với người đang tiêu chảy nên hạn chế ăn Hồng táo vì Hồng táo có tác dụng nhuận tràng

Cách dùng – Liều dùng

Hồng táo có thể ăn ở dạng tươi hoặc khô

Hồng táo có thể ăn trực tiếp, pha trà hoặc dùng trong các món hầm, canh, bánh, kẹo, mứt, ngâm rượu.

Một ngày không nên dùng quá 10 quả với mục đích bồi bổ sức khỏe. Với liều điều trị nên tham khải ý kiến bác sỹ chuyên khoa.

Hồng táo khô có hàm lượng đường cao nên người bị tiểu đường không nên ăn quá nhiều cùng lúc, có thể chia ra ăn rải rác trong ngày và không quá 5 quả/ngày.

Lưu ý

Vỏ của Hồng táo dai và khó tiêu nên khi ủ cả quả thường khó hoàn tan các hoạt chất có trong táo. Khi sử dụng nên cắt thành lát.

Hồng táo nên ăn trực tiếp, không nên ủ nóng hoặc đun sẽ làm mất lượng lớn vitamin C.

Hồng táo có hàm lượng chất xơ cao, không dễ tiêu hóa, không nên ăn quá nhiều có thể gây đầy bụng.

Bảo quản

Nơi khô thoáng