Tên khoa học

Scutellaria barbata thuộc họ Hoa Môi.

Tên gọi khác: Hoàng cầm râu, Nha loát thảo, Hàn Tín thảo.

Xuất xứ

Bán chi liên là loại thực vật phổ biến ở các nước châu Á như Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, Myanmar, Lào, Thái Lan. Trong đó, phần lớn bán chi liên được sử dụng làm thuốc có nguồn gốc từ Giang Tô, Quảng Tây, Tứ Xuyên, Hồ Bắc, An Huy, Chiết Giang(Trung Quốc). Ở nước ta, bán chi liên mọc tại các vùng ven đồi khắp các tỉnh phía Bắc như Hòa Bình, Hà Giang, Thái Nguyên, Bắc Giang.

Đặc điểm nổi bật

Ban chi liên là loài thân thân thảo, chiều cao khoảng 30-40cm. Phần thân trên mặt đất mọc thẳng, hình vuông, màu xanh lục. Lá mọc đối, phiến lá hình tam giác hoặc bầu dục, có răng cưa lượn sóng ở mép, các lá phía dưới to hơn và cuống lá cực ngắn. Hoa nhỏ, 2 mọc đối, xếp thành xim bên, đầu tận cùng; cuống phủ lông ngắn dính; lá thuôn nhỏ dần về phía trên, có lông. Đài hoa hình răng cưa ở ngoài, có hai mép, môi trên có màng cứng . Tràng hoa hình môi, màu xanh tím, phía ngoài mọc dày đặc. Quả hạch hình trứng, màu rám nắng. Ra hoa vào tháng 5 – 6, đậu quả vào tháng 7 – 8. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây rửa sạch, sấy hoặc phơi khô.

Tác dụng

Theo Y học cổ truyền, bán chi liên có vị cay, đắng, tính hàn, quy kinh phế, can, thận. Thảo dược này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu huyết ứ, lợi niệu. Bán chi liên được chỉ định trong các trường hợp:

Mụn nhọt sưng độc.
Đau họng.
Đau bụng.
Phù thũng.
Vàng da.
Xơ gan, viêm gan.
Áp xe phổi.
Bầm tím.

Từ thời Trung Hoa Dân Quốc bán chi liên đã được ứng dụng trong điều trị bệnh ung thư. Đến nay các nghiên cứu khoa học hiện đại đã chứng minh hiệu quả rõ rệt của bán chi liên với một số loại ung thư như:

Ung thư vú: Sử dụng nước sắc bán chi liên và bạch hoa xà thiệt thảo liều cao có khả năng ức chế sự tăng sinh và di chuyển của ba loại tế bào ung thư vú.
Ung thư phổi: Trong một thử nghiệm, các nhà khoa học nhận thấy rằng bán chi liên làm giảm đáng kể kích thước khối u nhờ cơ chế tăng sinh và hình thành mạch cũng như thúc đẩy chu trình tự chết ở tế bào CL1-5.
Ung thư buồng trứng: Bán chi liên có khả năng ức chế sự tăng sinh và gây ra quá trình tự chết ở tế bào ung thư A2780 thông qua con đường ty thể. Hơn nữa, bán chi liên có tác dụng ức chế sự di căn của tế bào ung thư buồng trứng.
Ung thư gan: Bán chi liên giúp cải thiện hiệu quả, giảm tác dụng phụ của hóa trị. Đồng thời, thảo dược này còn nâng cao hệ miễn dịch trong thời gian hóa trị.

Đối tượng sử dụng

Bán chi liên được sử dụng cho một số đối tượng như:

Người bị mụn nhọt, áp xe, đau họng.
Người bị bầm tím.
Người bị phù.
Người bị viêm gan, xơ gan.
Người bị ung thư: phổi, buồng trứng, gan,…

Cách dùng – liều dùng

Dùng khô hoặc tươi sắc lấy nước thuốc uống. Có thể cây tươi giã nát đắp lên vùng bị bầm tím.
Liều dùng: Khô: 15-30g/ngày. Tươi: 30-60g/ngày.

Lưu ý

Phụ nữ có thai, người huyết hư không dùng.
Thuốc có thể gây sốt nhẹ, buồn ngủ trong thời gian dùng.
Nên uống thuốc sau bữa ăn 1 – 2 tiếng.

Bảo quản

Bảo quản trong lọ, túi kín ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Câu chuyện thú vị

Theo truyền thuyết, Hàn Tín, cha đẻ của nhà Hán, từ nhỏ đã mất cha và mẹ, nhà nghèo, ông sống bằng nghề bán cá. Một ngày nọ, khi Hàn Tín đang bán cá ở chợ, ông bị mấy tên vô lại đánh đập và phải nằm liệt giường. Người hàng xóm là dì Triệu lo cơm nước cho anh, mang cây thuốc ngoài đồng về sắc cho anh uống, vài ngày nữa là anh bình phục. Sau này Hàn Tín gia nhập quân đội, trở thành một vị tướng quân có chiến công xuất chúng, rất mực yêu thương quân sĩ, sau mỗi trận đánh bị thương rất nhiều, vừa thăm hỏi an ủi, vừa sai người ra đồng hái các loại thuốc nam mà dì Triệu đã cho ông để chữa bệnh. Sau khi được thu hái, chúng được phân phát đến từng trại, nơi những người lính bị thương có thể uống canh trong những chiếc bình lớn. Người bị thương nhẹ được chữa khỏi trong vòng 3 đến 5 ngày, người bị thương nặng sẽ bình phục trong 10 ngày rưỡi. Những người này rất biết ơn Hàn Tín.

Mọi người nghe nói Hàn Tín không biết tên của loại thảo mộc này nên muốn đặt tên cho loại thảo mộc này, có người cho rằng nên đặt tên là “Hàn Tín Thảo”, nên mới đặt tên “Hàn Tín Thảo” như vậy, và đã được lưu hành cho đến nay.

0/5 (0 Reviews)