Nguyên nhân và phân loại tiểu són, tiểu không tự chủ

Tùy theo nguyên nhân và các biểu hiện đi kèm của tiếu són, tiểu không tự chủ mà các chuyên gia chia tiểu són, tiểu không tự chủ thành 5 loại chính:

1. Tiểu són khi tăng áp lực trong bụng (Stress incontinence)

• Cơ chế: Do cơ vòng niệu đạo, cơ sàn chậu hoặc cả hai cấu trúc này bị suy yếu hoặc tổn thương, khiến chúng không đủ trương lực để giữ nước tiểu khi có tăng áp lực đột ngột. Áp lực vùng bụng dưới tăng lên đột ngột, có thể do ho, cười to đột ngột, khuân vác nặng hay tập thể thao…
• Đối tượng: Phụ nữ sau sinh, phụ nữ mãn kinh, tuổi già, nam giới sau phẫu thuật tuyến tiền liệt, người bị tổn thương xương chậu… Ngoài ra một số bệnh lý như tổn thương phổi gây ho thường xuyên (COPD, xơ phổi…) cũng có thể gây ra loại són tiểu này.

2. Són tiểu gấp (Urge incontinence)

• Biểu hiện: người bệnh có những cơn buồn tiểu rất gấp gáp. Thôi thúc bắt buộc phải đi tiểu ngay lập tức. Tuy nhiên nhiều khi vị trí xa nhà vệ sinh nên bị són tiểu.
• Cơ chế: Vì một lý do nào đó bàng quang xuất hiện những cơn co thắt bất thường thậm chí chúng xuất hiện ngay cả khi chưa đủ lượng nước tiểu tích trữ theo sinh lý bình thường
• Đối tượng: người mắc chứng bàng quang tăng hoạt OAB; người bị tai nạn tổn thương não, cột sống, thần kinh chi phối bàng quang. Hoặc các trường hợp viêm/tắc đường tiết niệu, viêm tuyến tiền liệt, u tuyến tiền liệt. Phụ nữ có thai, mãn kinh.

3. Tiểu són khi bàng quang căng đầy (Overflow incontinence)

• Cơ chế: Khi bàng quang căng đầy đạt tới giới hạn sức chứa sẽ căng phồng. Kích thích niệu đạo mở ra khiến nước tiểu chảy ra ngoài. Tình trạng bàng quang căng đầy có thể do co bóp kém, co thắt bất chợt,
• Đối tượng: nam giới mắc các bệnh tuyến tiền liệt, các bệnh lý tắc nghẽn đường tiểu (sỏi, u..), sa tử cung, tổn thương thần kinh, các thuốc giảm co thắt cơ bàng quang

4. Tiểu són do mất phản xạ (Reflex incontinence)

• Biểu hiện: Nước tiểu rò rỉ mà không hề có cảnh báo hoặc sự thôi thúc đi tiểu nào được phát ra.
• Cơ chế: Khi dây thần kinh bàng quang bị tổn thương và không “giao tiếp” với não một cách chính xác. Trong quá trình tiểu không tự chủ theo phản xạ, bàng quang co bóp hoặc phản xạ không đúng lúc khiến nước tiểu rỉ ra.
• Đối tượng: Tổn thương thần kinh do bệnh đa xơ cứng, chấn thương tủy sống, tổn thương sau phẫu thuật hoặc xạ trị…

5. Tiểu không tự chủ tạm thời (Temporary incontinence)

Tình trạng không tự chủ tạm thời hoặc thoáng qua kéo dài trong một thời gian ngắn do tình trạng tạm thời, chẳng hạn như sử dụng một loại thuốc nào đó hoặc mắc một căn bệnh gây ra rò rỉ. Ví dụ, nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)  hoặc ho nặng có thể gây ra tình trạng tiểu không tự chủ tạm thời.

6. Đái dầm (Bedwetting)

Đái dầm hay còn gọi là tiểu không tự chủ về đêm không chỉ xảy ra ở trẻ em.

Một số người lớn bị rò rỉ nước tiểu khi ngủ vì nhiều lý do.

• Một số loại thuốc hoặc uống caffeine hoặc rượu vào ban đêm. Trong một số trường hợp, bàng quang không thể chứa đủ nước tiểu qua đêm.
• Một số người đái dầm vì họ không sản xuất đủ một loại hormone nhất định vào ban đêm, đây có thể là dấu hiệu của bệnh đái tháo nhạt.
• Các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như nhiễm trùng tiểu, sỏi thận, suy tim sung huyết, bệnh thận mãn tính, phì đại tuyến tiền liệt hoặc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

7. Tiểu không tự chủ hỗn hợp (Mixed Incontinence)

xảy ra khi có sự kết hợp của các triệu chứng tiểu không kiểm soát do gắng sức và tiểu không kiểm soát do gắng sức . Thường xuyên muốn đi vệ sinh (bàng quang hoạt động quá mức) kết hợp với rò rỉ khi hoạt động thể chất, ho hoặc hắt hơi (không tự chủ khi căng thẳng) là những triệu chứng của chứng tiểu không tự chủ hỗn hợp.

Biểu hiện lâm sàng của tiểu không tự chủ thường hỗn hợp. Bệnh nhân tiểu không tự chủ do căng thẳng thường chạy vào nhà vệ sinh vì lo lắng nước tiểu bị rò rỉ nên cũng có thể bị tiểu không tự chủ. Bệnh nhân tiểu không tự chủ cấp bách có thể bị co thắt nhiều lần các cơ sàn chậu sau khi phát bệnh. tiểu không tự chủ cũng có thể xảy ra. Tiểu són, tiểu không tự chủ gây ra nhiều phiền toái cho cuộc sống cũng như nhiều vấn đề trong giao tiếp đồng thời là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý. Người mắc tiểu són, tiểu không tự chủ nên điều trị sớm để đạt được hiệu quả tốt.

BS Uông Mai

P/s: Hình ảnh minh họa trong bài viết sử dụng được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo ChatGPT