Bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn là một trong những bài thuốc nổi tiếng và có tính thông dụng nhất của nền y học cổ truyền. Ra đời cách đây gần 1000 năm nhưng đến nay Lục vị địa hoàng hoàn vẫn còn giữ nguyên được giá trị và ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh lý bao gồm cả hỗ trợ điều trị bệnh Covid 19.
Xuất xứ ra đời của bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn
Theo quan điểm của danh y Tiền Ất trẻ em là thuần dương vô âm, khí dương non, thuần khí thì không có phép bổ dương cho nên ông đã sáng tạo ra bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn dựa trên bài thuốc Bát vị thận khí hoàn của Thánh y Trọng Cảnh, bỏ đi 2 vị Quế Phụ, chuyên trị các chứng bệnh trẻ em. Nhiều danh y nổi tiếng sau này đều coi Lục vị địa hoàng hoàn là “Á khoa chi thánh dược” – thánh dược dùng trong nhi khoa. Cụ Hải Thượng Lãn ông coi bài Lục vị là bài thuốc thánh để bổ âm.
Thành phần của bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn
Thục địa 8 phần
Sơn thù du 4 phần
Sơn dược (Hoài sơn) 4 phần
Đan bì 3 phần
Phục linh 3 phần
Trạch tả 3 phần
Phân tích sơ lược bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn
Dược vị | Công dụng | ||
Quân | Thục địa | Tư âm bổ thận, sinh huyết sinh tinh | Tam bổ |
Thần | Sơn thù du | Ôn can trục phong, sáp tinh bí khí, | |
Sơn dược | Thanh hư nhiệt tại phế tỳ, bổ tỳ, cố thận sáp tinh | ||
Tá | Đan bì | Lương huyết thanh nhiệt, tả hỏa can thận, giảm bớt tính ôn sáp của Sơn thù. | Tam tả |
Phục linh | Thấm thấp nhiệt ở tỳ, thông thận giao tâm, trợ Sơn dược kiện tỳ | ||
Sứ | Trạch tả | Tả thủy tà ở bàng quang, thông nhĩ minh mục. Làm giảm tính nê trệ của Thục địa |
Công dụng của bài thuốc Lục vị địa hoàng hoàn
Thời kì đầu Lục vị được ông Tiền Ất chuyên dùng trong điều trị nhi khoa chữa các chứng tiên thiên bất túc: chậm mọc răng, chậm biết đi, thóp hở, nghẹo cổ (trẻ không giữ cổ thẳng) và một số chứng sốt ở trẻ em… cứu được rất nhiều trẻ nhỏ thoát khỏi nạn chết non.
Về sau, nhờ những tác dụng tuyệt vời của bài thuốc mà các danh y đã ứng dụng Lục vị địa hoàng hoàn trong nhiều chứng bệnh của cả người lớn.
Cho đến ngày nay Lục vị chủ trị các chứng can thận bất túc, chân âm suy tổn, tinh khô huyết kém, lưng đau chân nhức, di tinh, đại tiện máu, tiêu khát, lâm lịch bí tiểu, đờm dãi, hoa mắt, mắt mờ, ù tai, điếc tai, khô cổ, đau họng, mất tiếng, triều nhiệt (sốt về chiều), đau răng vì hư hỏa, buồn phiền vật vã, lưỡi khô đau, đau gót chân, thiếu máu, các chứng lở loét hạ bộ…
Ứng dụng lâm sàng
Dựa trên kinh nghiệm dùng thuốc cũng như nhiều nghiên cứu của y học hiện đại, ngày nay Lục vị địa hoàng hoàn được dùng trong điều trị nhiều bệnh mạn tính như suy nhược thần kinh, suy nhược cơ thể, viêm họng mạn tính, lao phổi, lao thận, tiểu đường, viêm thận mạn tính, cường tuyến giáp, huyết áp cao, tai biến mạch máu não sau giai đoạn cấp, bệnh về mắt (viêm dây thần kinh thị giác, viêm võng mạc trung tâm, teo dây thần kinh thị giác,…), cường giáp, di tinh, rối loạn cương dương (bất dục nam giới, phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh;
Ngoài ra bài thuốc còn giúp tăng cường miễn dịch, thúc đẩy quá trình chuyển hóa, tăng cường hormon vỏ thượng thận, chống ung thư…
Kiêng kị
- Người bị tỳ vị hư nhược, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy
- Người bị ngoại cảm
- Người dương hư
- Người khỏe mạnh, vô bệnh