Ngày nay truyền dịch cực kỳ phổ biến ở tất cả các tuyến y tế thậm chí tại nhà. Việc coi dịch truyền trở thành thứ thuốc thần kỳ điều trị bách bệnh của người dân đang diễn ra một cách rầm rộ, không kiểm soát. Bất kể là mệt vì lý do gì, cứ thấy khó chịu là muốn truyền “ nước biển’’, “hoa quả”, “truyền đạm” cho KHỎE. Nhưng thực sự bạn biết gì về những dịch truyền đó? Liệu có tốt thực sự? Nguy cơ của nó là gì? Ai mới là người cần truyền dịch? Bài viết dưới đây hy vọng sẽ làm bạn thay đổi suy nghĩ.
1. Các loại dịch truyền
– Dịch bù nước và cân bằng điện giải:
+ Muối nước (dân ta vẫn quen gọi ‘’Nước biển’’): thành phần là muối và nước được pha theo tỉ lệ 0,9%.
+ Ringer lactate: chứa chất điện giải clo, kali, natri, canxi.
– Dịch dinh dưỡng:
+ Đường: chứa đường Glucoza cung cấp năng lượng cho cơ thể, được pha ở các nồng độ khác nhau 5%,10%,20%.
+ Đạm hoa quả: thực chất không phải đạm mà là các vitamin chỉ dùng cho những người thiếu hụt vitamin kéo dài.
+ Dịch đạm: gồm nước và acid amin cung cấp protein cho những người không ăn uống được, suy dinh dưỡng, bồi phụ sau mổ…
+ Dịch mỡ: thành phần lipid cung cấp chất béo chuyển hóa thành năng lượng cho cơ thể.
– Dịch thay thế huyết tương: dịch keo, cao phân tử duy trì huyết áp, chống trụy tim mạch.
– Dịch chống toan,kiềm : natri bicarbonat 1,4%.
2. Ai cần truyền dịch
Truyền dịch là thủ thuật đưa một lượng dịch vào cơ thể bằng đường tĩnh mạch. Với người bình thường chỉ cần ăn uống là cung cấp đủ lượng nước. Đối tượng cần bổ sung thêm dịch là người bị mất nước trong cơ thể mà bồi phụ bằng ăn uống không đủ hoặc không bồi phụ bằng đường ăn uống được:
- Tiêu chảy mất nước, bỏng nặng, mất máu , xuất huyết.
- Đưa các thuốc đường tĩnh mạch vào cơ thể.
- Nuôi dưỡng bệnh nhân khi không ăn uống được.
3. Những ai KHÔNG được truyền dịch
– Suy tim nặng.
– Tăng huyết áp.
4. Nguy cơ của truyền dịch
– Nhiễm trùng tại chỗ và toàn thân nếu vô trùng không tốt,chai dịch kém chất lượng,mắc các bệnh truyền nhiễm : HIV,Viêm gan B,Viêm gan C,..
– Phù phổi cấp,suy tim cấp do đưa lượng nước lớn vào cơ thể khiến nước tràn ra màng các cơ quan gây suy chức năng dẫn đến TỬ VONG nếu cấp cứu không kịp thời.
– Tăng huyết áp do tăng thể tích dịch trong lòng mạch.
– Dị ứng Sốc phản vệ với thành phần trong dịch truyền: đặc biệt nguy hiểm vì có thể diễn biễn nhanh TỬ VONG trong vòng vài phút
5. KHÔNG thực sự cần thì KHÔNG truyền dịch
Mỗi loại dịch truyền đều có đặc tính riêng, được bác sĩ cân nhắc lựa chọn trong mỗi trường hợp cụ thể để tránh những tai biến không mong muốn gây nguy hiểm đến tính mạng. Không hiếm những trường hợp tử vong ngoài viện hoặc phòng khám tư do tự ý truyền dịch sai cách, không có đủ phương tiện cấp cứu, không được theo dõi chặt chẽ trong quá trình truyền.
Vậy khi cơ thể mệt mỏi, gầy yếu, chán ăn thì cần làm gì? Việc đầu tiên hãy xem lại chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, làm việc của bạn, điều chỉnh cho hợp lý, cân bằng cuộc sống. Khi muốn bổ sung chất thì hãy dùng đường ăn uống, đơn giản và an toàn, đỡ tốn kém tiền bạc và thời gian. Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi quyết định truyền dịch.
BS Lưu Hoàng Anh
Giảng viên Bộ môn Gây mê Hồi sức – Đại học Y Hải Phòng
