Mụn trứng cá không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại là căn bệnh ảnh hưởng lớn tới cuộc sống của người bệnh. Mụn trứng cá khiến người bệnh thiếu tự tin trong giao tiếp, đôi khi nó trở thành gánh nặng tâm lý nhất là với người trẻ tuổi.
Nguyên nhân gây ra mụn trứng cá là gì?
Có một số những suy đoán sai về nguyên nhân gây ra mụn trứng cá. Dù cho một số người có nghĩ gì thì mụn trứng cá cũng không bị gây ra bởi một số loại thức ăn nào đó.
Thực tế là, trong cơ thể chúng ta có loại hoocmon kích thích các tuyến chất nhờn để sản xuất ra một chất dầu gọi là bã nhờn (sebum).
Khi nang lông bị bít lại bởi bã nhờn, tế bào da chết và vi trùng (vi khuẩn) thì điều này dẫn đến mụn trứng cá.
Các loại khác nhau của mụn trứng cá là gì?
- Mụn đầu đen (hay nhân mụn mở) được hình thành khi áp lực của bã nhờn và các tế bào chết đẩy đầu nhân mụn lên trên bề mặt của da. Không khí tiếp xúc với nhân mụn và chuyển nó thành màu đen. Mụn đầu đen không phải bị tạo ra do bụi bẩn và không thể rửa sạch hoặc lau đi.
- Mụn đầu trắng (hay nhân mụn đóng) xảy ra khi nhân mụn vẫn còn nằm dưới bề mặt da.
- Mụn mủ: Nốt mủ hoặc vết sưng có mủ được hình thành khi có nhiều áp lực từ bã nhờn và da chết. Các chất bị mắc kẹt này có thể thấm qua thành của nang lông và gây ra sự tấy đỏ và khó chịu.
- Mụn bọc là một nốt sưng gây đau và nằm sâu dưới da.
Mụn trứng cá có để lại sẹo không?
Mụn đỏ, mụn mủ và mụn bọc có thể để lại sẹo vĩnh viễn. Nặn mụn cũng có thể dẫn đến việc có sẹo. Có một số cách điều trị mụn mà có thể giảm việc hình thành sẹo.
Ai thường bị mụn trứng cá?
Mụn trứng cá là rất phổ biến. Khoảng 9 trên 10 người sẽ bị mụn trứng cá ở một thời điểm nào đó trong đời. Mụn trứng cá thường xuất hiện ở tuổi dậy thì khi các tuyến dầu trong cơ thể bắt đầu tạo ra nhiều bã nhờn hơn, nhưng cũng có thể bắt đầu sớm hơn.
Tiền sử gia đình cũng đóng vai trò trong việc ai thường bị mụn. Nếu cha mẹ đã từng bị mụn trứng cá thì rất có thể là con cái cũng sẽ bị.
Điều gì làm cho mụn trứng cá trở nên nặng hơn?
- Căng thẳng
- Thay đổi nội tiết, đặc biệt trong thời gian kinh nguyệt (kỳ kinh)
- Phấn trang điểm, kem chống nắng và các sản phẩm chăm sóc tóc có chứa dầu
- Nặn hoặc gãi các nốt mụn
- Chà mạnh vào da
Mụn trứng cá được điều trị như thế nào?
Có một số cách khác nhau để trị mụn trứng cá, tùy thuộc vào loại mụn trứng cá và mức độ nặng của nó. Một số phương pháp điều trị mụn trứng cá phổ biến được liệt kê dưới đây. Tất cả các biện pháp điều trị đều cần có thời gian.
Thường mất khoảng 6 đến 8 tuần hoặc lâu hơn trước khi bạn thấy được sự cải thiện. Ngoài ra, có thể mất nhiều tháng để các vết thương do mụn hoặc vết thâm mờ đi. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa da liễu trước khi bạn dùng bất kỳ loại thuốc nào.
– Thuốc thoa loại retinoid (như là tretinoin, Retin-A hoặc Differin)
- Thuốc retinoid được thoa tại chỗ trên da để giúp phòng ngừa và trị mụn, đặc biệt là mụn đầu đen và mụn đầu trắng.
- Thoa một lượng thuốc “nhỏ như hạt đậu” mỗi hai tối một lần trong hai tuần đầu tiên. Sau hai tuần đầu, nếu da không bị đỏ hay kích ứng thì thoa thuốc mỗi tối. Nếu bạn thấy da bị đỏ hoặc khô nhiều khi dùng thuốc hai tối một lần, hãy dùng thuốc ba tối một lần.
- Các loại thuốc này làm cho da nhạy cảm hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
– Thuốc benzoyl peroxide
Thuốc benzoyl peroxide giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và giảm viêm (sưng tấy và đỏ). Thuốc này có thể được tìm thấy ở nhiều sản phẩm trị mụn trứng cá theo toa hoặc không theo toa. Hãy lưu ý rằng benzoyl peroxide có thể tẩy trắng quần áo và khăn tắm.
– Thuốc kháng sinh thoa tại chỗ
Thuốc kháng sinh được thoa tại chỗ trên da và có tác dụng làm giảm vi khuẩn và giảm viêm. Thuốc này có thể được sử dụng một mình hoặc dùng kết hợp với các phương pháp điều trị khác.
– Thuốc kháng sinh dạng uống
- Thuốc kháng sinh dạng uống là một loại thuốc được dùng bằng đường uống để làm giảm vi khuẩn. Nó được sử dụng đối với mụn trứng cá có nhiều nốt sưng đỏ, mụn mủ và mụn bọc. Loại kháng sinh được kê toa phổ biến nhất là doxycycline. Khi uống thuốc này thì nên uống thật nhiều nước. Không được uống thuốc này cùng với sữa hoặc các chất lỏng khác có chứa canxi.
- Doxycycline có thể gây khó chịu cho dạ dày. Nó cũng có thể làm cho bạn trở nên rất nhạy cảm với ánh nắng, vì vậy hãy dùng kem chống nắng mỗi ngày.
– Thuốc tránh thai đường uống (thuốc viên ngừa thai)
Thuốc tránh thai đường uống đã chứng tỏ có tác dụng trong việc cải thiện tình trạng mụn trứng cá – mụn nội tiết. Bạn có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia nếu trong gia đình có tiền sử bị cục máu đông. Không hút thuốc khi đang dùng thuốc tránh thai đường uống vì điều này làm tăng khả năng hình thành cục máu đông.
– Thuốc isotretinoin (Accutane)
Isotretinoin là một loại thuốc dùng đường uống được sử dụng để điều trị mụn trứng cá nặng. Nó có nhiều tác dụng phụ tiềm tàng nên cần xem xét trước khi dùng.
Bạn có thể làm gì khác để trị mụn trứng cá?
- Không bóp, nặn hoặc gãi mụn trứng cá. Điều này có thể làm tăng viêm, khiến cho tình trạng mụn xấu đi và để lại sẹo.
- Rửa mặt nhẹ nhàng hai lần một ngày với nước ấm và sữa rửa mặt nhẹ như Neutrogena Fresh Foaming Cleanser, Cetaphil Daily Facial Cleanser, hoặc Purpose Gentle Cleansing Wash. Nếu có da dầu, hãy dùng thử sữa rửa mặt chứa salicylic acid như là Neutrogena Oil-Free Acne Wash. Bạn cũng có thể sử dụng sữa rửa mặt chứa benzoyl peroxide như là AcneFree Oil-free Acne Cleanser (2.5% Benzoyl Peroxide) hoặc Neutrogena Clear Pore Cleanser/Mask (3.5% Benzoyl Peroxide) một hoặc hai lần mỗi ngày.
- Tránh dùng xà phòng mạnh và sữa rửa mặt tẩy da chết. Không rửa mặt quá thường xuyên hoặc kỳ cọ mặt. Điều này có thể gây kích ứng da và làm cho tình trạng mụn xấu đi.
- Nếu cần dùng kem dưỡng ẩm và phấn trang điểm, hãy dùng loại có gốc nước không chứa dầu. Tìm các sản phẩm có dán nhãn “non-comedogenic” (không gây mụn trứng cá).
- Tóc dầu và quần áo, dụng cụ thể thao dính mồ hôi cũng như mỡ trong không khí có thể làm cho tình trạng mụn xấu đi. Tránh các sản phẩm chăm sóc tóc có chứa dầu, như là sáp thơm và gel, và giữ cho tóc không rủ xuống mặt. Mặc đồ vải cotton khi đeo các dụng cụ thể thao.
- Tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời và không sử dụng giường tắm nắng nhân tạo hoặc đèn mặt trời. Làm rám da không điều trị được mụn trứng cá mà chỉ đơn giản là tạm thời che mụn thôi. Việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và làm rám da có thể gây lão hóa và nếp nhăn trên da, và có thể dẫn đến ung thư da. Ngoài ra, nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá có tác dụng phụ là làm cho da nhạy cảm hơn với tia cực tím từ mặt trời, giường tắm nắng và đèn mặt trời. Hãy bảo vệ da bằng cách mặc quần áo chống nắng, đội mũ, dùng kem chống nắng, và tránh bị cháy nắng.
- Sử dụng các phương pháp điều trị mụn một cách thường xuyên, theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
Khoa Da liễu – Bệnh Viện Nhi Đồng Seattle – Mỹ
