Viêm tai giữa là một trong các bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh thường dai dẳng và hay tái phát, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ nhỏ.
1. Nguyên nhân và biểu hiện bệnh
Viêm tai giữa là hiện tượng phần niêm mạc của tai giữa, bao gồm hòm tai, vòi tai (đường thông mũi tai), xương chũm bị viêm.
Nguyên nhân gây ra viêm tai giữa:
– 80% là do biến chứng của viêm mũi họng, hay gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi.
– Một số xuất phát từ:
+ Viêm mũi xoang điều trị không đúng: xì mũi….
+ Các khối u vùng vòm mũi họng chèn ép hoặc xâm lấn vùng vòi tai.
+ Gián tiếp qua chấn thương do áp lực tác động vào vùng vòi tai khi đi máy bay, lặn…
+ Viêm nhiễm trong một số bệnh tự miễn.
Biểu hiện:
– Toàn thân: thường có 2 biểu hiện chính là
+ Sốt: thay đổi theo từng cá thể bị bệnh, một số người viêm tai giữa đặc biệt là trẻ nhỏ sức đề kháng giảm sốt rất nhẹ hoặc thậm chí không sốt.
+ Rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy): các bác sĩ nhi khoa có kinh nghiệm thường xuyên kiểm tra tai với những trẻ đi khám vì rối loạn tiêu hóa.
– Các biểu hiện có thể được người bệnh mô tả
+ Đau tai, tức tai: dễ dàng khai thác ở người lớn hoặc trẻ lớn. Với những trẻ chưa biết nói sẽ biểu hiện như hay dụi phần tai viêm hoặc khóc khi bị chạm vào tai.
+ Ù tai và nghe kém: chỉ khai thác được khi đối tượng viêm tai giữa là trẻ lớn và người lớn.
+ Biểu hiện tại mũi họng: Chảy mũi, ngạt tắc mũi
– Thầy thuốc khám sẽ thấy gì?
Tùy theo giai đoạn của viêm tai giữa mà có thể thấy các biểu hiện khác nhau để khẳng định các biểu hiện thu thập được ở trên là viêm tai giữa: Màng nhĩ xung huyết, màng nhĩ ứ mủ, màng nhĩ thủng và mủ chảy ra ống tai ngoài hoặc ra tận cửa tai.
2. Viêm tai giữa có nguy hiểm không?
Đây là câu hỏi được nhiều bố mẹ đặt ra cho thầy thuốc tai mũi họng khi đưa con đi khám và được chẩn đoán là viêm tai giữa.
– Đại đa số các trường hợp viêm tai giữa không nguy hiểm tới tính mạng, tuy nhiên có thể ảnh hưởng tới một số chức năng của tai như sức nghe giảm nhưng không nhiều.
– Một số trường hợp viêm tai giữa gây biến chứng nội sọ có thể nguy hiểm tới tính mạng
+ Viêm màng não, áp xe não,… biến chứng này thường xảy ra ở trẻ em do hiện tượng chưa liền của một số khớp nằm ở trần hòm tai, nơi tiếp xúc với nội sọ, viêm nhiễm có thể lan vào màng não, não…
+ Một số viêm tai giữa do lao, viêm tai giữa sau sởi… cũng có thể biến chứng vào nội sọ.
Vậy làm thế nào để biết được trong những trường hợp này?
– Người bệnh tự đánh giá: Đi kèm với các biểu hiện viêm tai giữa được mô tả ở trên còn có một số biểu hiện:
+ Đau đầu dữ dội, trẻ em sẽ quấy khóc, bỏ ăn.
+ Nôn vọt, thường không liên quan đến bữa ăn.
+ Thường xuyên nằm ở tư thế cò súng.
+ Sốt cao rét run.
– Thăm khám
Tam chứng màng não:
+ Ðau đầu: Thường gặp, đau dữ dội, lan tỏa hoặc khu trú, liên tục nhưng cũng có khi có cơn, tăng lên khi có tiếng động, ánh sáng hay khi cử động đột ngột, nên bệnh nhân thường nằm yên quay đầu vào chỗ tối. Dùng thuốc giảm đau ít có tác dụng.
+ Nôn vọt: Nôn thành vòi nhất là khi thay đổi tư thế, nôn xong đỡ đau đầu.
+ Táo bón: không kèm chướng bụng, dùng thuốc nhuận tràng không đỡ.
Lưu ý: người già có khi không có đau đầu và nôn nhưng thay vào đó là bất an, mất ngủ rồi đi dần vào hôn mê và ít hội chứng kích thích chung; trẻ em có khi lại tiêu chảy.
Tăng áp lực nội sọ:
+ Nhức đầu;
+ Buồn nôn, nôn;
+ Giảm các khả năng về tinh thần;
+ Nhầm lẫn về thời gian, sau đó vị trí và những người xung quanh khi áp lực tăng xấu đi;
+ Nhìn đôi, giảm phản xạ ánh sáng;
+ Rối loạn nhịp thở, thở nông.
Khuyến cáo người bệnh cần khám bác sĩ tai mũi họng ngay khi có những biểu hiện được mô tả trên để có chẩn đoán xác định.
3. Tại sao viêm tai giữa hay tái phát?
Chúng ta biết được viêm tai giữa nguyên nhân chính do viêm mũi họng điều trị chưa đúng phương pháp hoặc chưa kịp thời. Vì vậy, trẻ đã có tiền sử viêm tai giữa hoặc những người lớn viêm mũi xoang không được đi khám kịp thời mà vẫn tiếp tục duy trì các biện pháp điều trị chưa thích hợp, đặc biệt là xịt rửa và xì mũi thường xuyên thì viêm tai giữa sẽ tái diễn khó kiểm soát.
PGS.TS Phạm Thị Bích Đào
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
