Tiểu nhiều lần là một rối loạn tiểu tiện thường gặp ở bệnh nhân tới khám tại phòng khám nội khoa. Đây được coi là triệu chứng tiết niệu do nhiều nguyên nhân dẫn đến (bệnh nội tiết, tiết niệu…). Tuy nhiên, nhiều người đến khám nhận thức coi đó là triệu chứng của bệnh lý thận. Vậy, chúng ta hiểu thế là là tiểu nhiều lần? Có những nguyên nhân gì gây tiểu nhiều lần?
1. Định nghĩa của Tiểu nhiều lần theo ICS (International Continence Society):
- Tiểu nhiều lần khi số lần đi tiểu quá 8 lần/24h
- Tiểu nhiều lần ban ngày (tiểu dắt) là tình trạng khó chịu do người bệnh phải đi tiểu tiện nhiều lần vào ban ngày.
- Tiểu đêm là tình trạng bệnh nhân phải thực dậy ít nhất một lần trong đêm để đi tiểu.
2. Nguyên nhân dẫn đến tiểu nhiều lần
2.1 Bệnh nội tiết
- Đái tháo đường: đi tiểu nhiều là triệu chứng sớm của đái tháo đường týp 1 và týp 2 do cơ thể cố gắng đào thải lượng đường mà cơ thể không sử dụng ra khỏi nước tiểu. Ngoài ra, đái tháo đường có thể gây tổn thương thần kinh kiểm soát hoạt động bàng quang, từ đó dẫn tới tiểu nhiều lần.
- Đái tháo nhạt: đi tiểu nhiều do đái tháo nhạt thường đi kèm với tiểu số lượng nhiều (trên 2500 ml). Nguyên nhân do giảm tiết hormon chống bài niệu (ADH) từ tuyến yên (đái tháo nhạt do tuyến yên) hoặc do thận không kém đáp ứng với ADH (đái tháo nhạt do thận).
2.2. Bệnh tiết niệu
- Nhiễm khuẩn tiết niệu: Tình trạng viêm nhiễm trên đường tiết niệu tạo ra các sản phẩm nhiễm trùng (hồng cầu, bạch cầu, vi khuẩn) gây kích thích bàng quang và niệu đạo để làm rỗng bàng quang. Ngoài ra, nhiễm khuẩn tiết niệu có thể kèm theo tiểu buốt, tiểu máu…
- Viêm bàng quang kẽ: thường không rõ nguyên nhân. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng đau vùng bàng quang hoặc hố chậu, tiểu gấp, tiểu nhiều lần.
- Bệnh tuyến tiền liệt: tuyến tiền liệt tăng sinh (tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt) có thể gây chèn ép vào niệu đạo, kích thích bàng quang ngay cả khi có ít nước tiểu dẫn tới tiểu nhiều lần.
- Ung thư bàng quang: khối ung thư xâm lấn bàng quang, gây chèn ép, chảy máu dẫn tới tiểu nhiều lần.
- Hội chứng bàng quang tăng hoạt: do co thắt bàng quang không tự chủ gây tiểu gấp, tiểu nhiều lần ngay cả khi bàng quang ít nước tiểu
2.3. Một số nguyên nhân khác
- Tổn thương thần kinh: tổn thương các dây thần kinh (do tai biến mạch não, chấn thương tủy sống…) điều khiển hoạt động bàng quang dẫn tới tiểu nhiều lần, tiểu gấp.
- Dùng thuốc lợi tiểu: Việc dùng thuốc lợi tiểu trong điều trị tăng huyết áp hoặc điều trị thừa dịch có thể gây đi tiểu nhiều.
- Thai nghén: Sự thay đổi nội tiết tố và sự phát triển tử cung làm chèn ép vào thành bàng quang dẫn tới tiểu nhiều lần, ngay cả trong những tuần đầu thai nghén. Ngoài ra, chấn thương niệu đạo khi sinh đẻ cũng là nguyên nhân gây tiểu nhiều.
- Sau xạ trị khi điều trị ung thư (tuyến tiền liệt, bàng quang hay ung thư cơ quan vùng hố chậu…)
- Uống quá nhiều: uống quá nhiều nước so với nhu cầu cơ thể có thể gây tiểu nhiều.
- Dùng chất ngọt nhân tạo, rượu, caffein, thực phẩm: Rượu, caffein (có trong cà phê, chè…) là những chất gây lợi tiểu. Đồ uống có ga, chất ngọt nhân tạo, các loại quả họ cam- quýt có thể gây kích thích bàng quang.
BS. Đỗ Xuân Mạnh
Khoa Nội tổng hợp – BV Đại học Y Hà Nội
