Vitamin D có thể thu nhỏ u xơ tử cung không?

U xơ tử cung là loại u lành tính phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản với tỷ lệ mắc bệnh từ 5,4% đến 77%. Bệnh u xơ tử cung có thể không có triệu chứng hoặc có thể gây rong kinh, rong huyết, thiếu máu, thậm chí là vô sinh hoặc tử vong. Điều trị không phẫu thuật là mong muốn của hầu hết những người mắc bệnh u xơ tử cung. Gần đây có nhiều thông tin về việc sử dụng vitamin D để thu nhỏ kích thước u xơ tử cung. Thực hư của chuyện này như thế nào? Cùng nhau tìm hiểu xem việc bổ sung Vitamin D có thể thu nhỏ u xơ tử cung không?

1. Vitamin D là gì?

Vitamin D là tên gọi chung dùng để chỉ hai hợp chất steroid ưa mỡ: ergocalciferol (vitamin D2) và cholecalciferol (vitamin D3). Phần lớn vitamin D3 (80–90%) được sản xuất bởi da sau khi tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UVB) từ ánh sáng mặt trời, và chỉ một lượng nhỏ đến từ chế độ ăn uống. Vitamin D2 chủ yếu đến từ thực vật như rau, nấm và men. Vitamin D3 hầu như chỉ đến từ các sản phẩm động vật như cá, thịt, sữa và trứng.

Dạng vitamin D tích cực nhất được gọi là 25-hydroxyvitamin D3. Nó có hoạt động trong hầu hết các mô của cơ thể chúng ta.

Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo giúp cơ thể bạn sử dụng canxi, magiê và phốt phát. Vitamin D giữ vai trò nhất định trong việc điều hòa sản xuất hormone, tăng sinh tế bào, biệt hóa cũng như điều hòa hệ thống miễn dịch. Nó cũng được phân loại như một loại hormone do ảnh hưởng của nó đối với hệ thống sinh sản.

Việc thiếu hụt vitamin D có liên quan đến các tình trạng bệnh lý khác nhau, bao gồm bệnh nội tiết, bệnh tim mạch, rối loạn miễn dịch, loãng xương và một số loại ung thư.

2. Những nghiên cứu về mối liên quan giữa vitamin D và u xơ tử cung

2.1. Thiếu vitamin D và u xơ tử cung

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ vitamin D thấp trong máu thường liên quan đến sự hiện diện của u xơ tử cung. Phụ nữ có đủ vitamin D ước tính có tỷ lệ mắc u xơ tử cung thấp hơn 32% so với những phụ nữ thiếu vitamin D. Đồng thời việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ≥1 giờ mỗi ngày cũng có liên quan đến việc giảm tỷ lệ mắc u xơ tử cung [1].

2.2. Bổ sung Vitamin D có ngăn chặn u xơ phát triển không?

Nghiên cứu đầu tiên được thực hiện để tìm hiểu tác dụng của vitamin D đối với sự phát triển của u xơ tử cung được thực hiện vào năm 2009 bởi Blauer và cộng sự [2]. Kết quả cho thấy khi các tế bào u xơ tử cung thu được từ những phụ nữ đã trải qua phẫu thuật cắt bỏ tử cung được điều trị bằng vitamin 25-hydroxyvitamin D3, sự phát triển của u xơ tử cung sẽ chậm lại.

Trong một nghiên cứu khác của Sharan và cộng sự, 25-hydroxyvitamin D3 đã được chứng minh là có khả năng ức chế sự tăng sinh của các tế bào u xơ tử cung người trong ống nghiệm [3].

Nghiên cứu khác cũng cho thấy những người không được bổ sung đủ vitamin D có mức tăng trưởng khối u xơ trung bình khoảng 40% sau 1 năm theo dõi. Trong khi những người được bổ sung vitamin D đầy đủ không thấy sự phát triển của khối u xơ tử cung [4].

2.3. Bổ sung vitamin D có làm teo u xơ không?

Một nghiên cứu năm 2019 được thực hiện tại Iran bởi Hajhashemi cho thấy bổ sung Vitamin D làm giảm đáng kể kích thước khối u xơ tử cung [5].

Nghiên cứu mới nhất của các chuyên gia thuộc Đại học Delhi – Ấn Độ năm 2021 cũng cho thấy việc bổ sung vitamin D không chỉ làm giảm kích thước khối u xơ mà còn giúp giảm các triệu chứng của bệnh u xơ tử cung như giảm lượng máu mất đi trong chu kỳ kinh nguyệt và giảm mức độ đau bụng kinh, đau lưng, đau vùng chậu [6].

3. Một số câu hỏi thường gặp về vitamin D và bệnh u xơ tử cung

3.1. Vitamin D có tốt cho người bị u xơ tử cung không?

Vitamin D đã được chứng minh là giúp ngăn chặn hoặc giảm sự phát triển của khối u xơ.

3.2. Vitamin D có thể giúp điều trị u xơ tử cung?

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng những phụ nữ thiếu vitamin D bị u xơ tử cung khi được bổ sung đầy đủ vitamin D bằng đường uống sẽ kìm hãm sự phát triển về kích thước của khối u. Tuy nhiên việc có sử dụng vitamin D để điều trị u xơ tử cung hay không thì người bệnh vẫn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị.

3.3. Vitamin D trong máu thấp có gây ra u xơ?

Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của u xơ tử cung vẫn chưa được hiểu rõ. Phần nhiều các chuyên gia cho rằng cơ chế gây bệnh có thể có liên quan đến nồng độ estrogen. Tuy nhiên, gần đây người ta cho rằng sự thiếu hụt Vitamin D có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh u cơ tử cung. Thiếu vitamin D chưa thể gọi là nguyên nhân gây bệnh nhưng có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh u xơ tử cung.

3.4. Làm thế nào để biết có bị thiếu vitamin D không?

Xét nghiệm máu tĩnh mạch định lượng 25-OH vitamin D là phương pháp giúp chẩn đoán một người có bị thiếu vitamin D hay không.

Trước khi xét nghiệm, cần nhịn ăn từ 4 đến 8 tiếng.

Tùy theo các bảng phân loại, thiết bị phân tích mà các chỉ số phân độ thiếu hụt vitamin D khác nhau giữa các hiệp hội và tổ chức y tế trên thế giới.

Năm 2010, Hội Loãng xương Quốc tế dựa trên các số liệu thống kê đã đưa ra khuyến cáo nồng độ đích của 25-hydroxyvitamin D trong huyết thanh tối thiểu là 30 ng/ml ở tất cả người lớn tuổi.

3.5. Nên uống bao nhiêu vitamin D để thu nhỏ u xơ tử cung?

Thực tế là, lượng vitamin D cần được bổ sung trong một ngày có thể phụ thuộc vào độ tuổi, chủng tộc, địa lý, mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tình trạng sức khỏe, các bệnh lý mắc phải và nhiều yếu tố khác.

Tuy nhiên, theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, liều vitamin D được khuyến nghị hàng ngày là 600 IU cho người trưởng thành không quá 70 tuổi. Với người trên 70 tuổi liều vitamin D là 800 UI.

Đối với người bệnh u xơ tử cung, theo nghiên cứu của Maryam Hajhashemi – Khoa Sản và Phụ khoa, Đại học Khoa học Y tế Isfahan, Iran thực hiện thử nghiệm lâm sàng trên 69 bệnh nhân u xơ tử cung thiếu hụt vit D. Liều vitamin D được sử dụng trong nghiên cứu là 50.000 IU, 2 tuần một lần trong 10 tuần cho kết quả kích thước khối u xơ giảm đáng kể. [5]

Việc bổ sung vitamin D với liều lượng như thế nào và trong bao lâu ở mỗi người bệnh u xơ tử cung là khác nhau. Vì vậy người bệnh cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ chuyên khoa.

Để dễ hấp thu và hiệu quả, có thể uống bổ sung vitamin D vào buổi sáng. Người bệnh có thể uống cùng với các bữa ăn có chất béo vì nó không tan trong nước mà tan trong chất béo.

4. Cách bổ sung vitamin D ngoài viên uống

4.1 Nguồn vitamin D từ thực phẩm

Rất ít thực phẩm tự nhiên có chứa vitamin D. Thịt của cá béo (như cá hồi, cá hồi, cá ngừ và cá thu) và dầu gan cá là một trong những nguồn vtamin D tốt nhất.

Gan bò, lòng đỏ trứng và pho mát có một lượng nhỏ vitamin D, chủ yếu ở dạng vitamin D3 và chất chuyển hóa của nó là 25 (OH) D3 .

Nấm cung cấp một lượng vitamin D2. Một số loại nấm hiện có trên thị trường đã được xử lý bằng tia UV để tăng hàm lượng vitamin D2.

Các loại sữa trên thị trường hiện cũng được bổ sung thêm vitamin D3.

4.2. Vitamin D được tổng hợp thông qua việc tiếp xúc với ánh nắng

Hầu hết mọi người trên thế giới đáp ứng một phần nhu cầu vitamin D của họ thông qua việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Bức xạ tia cực tím (UVB) xuyên qua vùng da không được che phủ và chuyển hóa 7-dehydrocholesterol trên da thành vitamin D3.

Mùa, thời gian trong ngày, độ dài trong ngày, độ che phủ của mây, sương mù, hàm lượng hắc tố da và kem chống nắng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến việc tiếp xúc với bức xạ UV và sự tổng hợp vitamin D.

Một số tổ chức y tế và các nhà nghiên cứu vitamin D đề xuất rằng nên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khoảng 5–30 phút, đặc biệt là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Tần suất có thể là hàng ngày hoặc ít nhất hai lần một tuần đối với mặt, cánh tay, bàn tay và chân mà không cần dùng kem chống nắng. [7]

Mặc dù tắm nắng là một giải pháp hiệu quả để cơ thể tổng hợp vitamin D nhưng bức xạ UV cũng là 1 tác nhân gây ung thư da. Vì thế nhiều chuyên gia khuyến cáo có thể lựa chọn khung giờ khác để an toàn hơn. Mùa đông có thể tắm nắng vào 7-9 giờ sáng. Mùa hè có thể tắm nắng vào 6-7 giờ sáng. Thời gian tắm nắng có thể kéo dài từ 15-60 phút.

4.3. Thực phẩm chức năng

Có rất nhiều loại thực phẩm chức năng giúp bổ sung vitamin D có chứa vitamin D2 hoặc D3. Trước khi sử dụng các sản phẩm thực phẩm chức năng người bệnh u xơ tử cung nên kiểm tra hàm lượng vitamin D, các hướng dẫn đi kèm của sản phẩm và đặc biệt tham khảo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ điều trị.

Thông qua các nghiên cứu đến nay bước đầu có thể kết luận vitamin D đóng vai trò quan trọng trong cả yếu tố nguy cơ cũng như phương pháp điều trị u xơ tử cung. Thiếu hụt vitamin D làm gia tăng nguy cơ mắc u xơ tử cung. Đồng thời bổ sung vitamin D giúp làm ngăn chặn sự phát triển của khối u, hỗ trợ làm giảm triệu chứng cũng như kích thước khối u xơ. Bổ sung vitmin D có thể là một trong các giải pháp giúp người bệnh u xơ tử cung thoát khỏi một cuộc phẫu thuật cắt bỏ tử cung trong tương lai.

BS Uông Mai – Nội khoa Việt Nam

Tài liệu tham khảo

Sản - phụ khoa

Bổ sung Vitamin D có thể thu nhỏ u xơ tử cung không?

1. Vitamin D là gì?