1. Vitamin D là gì? 

Vitamin D là tên gọi chung dùng để chỉ hai hợp chất steroid ưa mỡ: ergocalciferol (vitamin D2) và cholecalciferol (vitamin D3). Phần lớn vitamin D3 (80–90%) được sản xuất bởi da sau khi tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UVB) từ ánh sáng mặt trời, và chỉ một lượng nhỏ đến từ chế độ ăn uống. Vitamin D2 chủ yếu đến từ thực vật như rau, nấm và men. Vitamin D3 hầu như chỉ đến từ các sản phẩm động vật như cá, thịt, sữa và trứng.

Dạng vitamin D tích cực nhất được gọi là 25-hydroxyvitamin D3. Nó có hoạt động trong hầu hết các mô của cơ thể chúng ta.

Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo giúp cơ thể bạn sử dụng canxi, magiê và phốt phát. Vitamin D giữ vai trò nhất định trong việc điều hòa sản xuất hormone, tăng sinh tế bào, biệt hóa cũng như điều hòa hệ thống miễn dịch. Nó cũng được phân loại như một loại hormone do ảnh hưởng của nó đối với hệ thống sinh sản. 

Việc thiếu hụt vitamin D có liên quan đến các tình trạng bệnh lý khác nhau, bao gồm bệnh nội tiết, bệnh tim mạch, rối loạn miễn dịch, loãng xương và một số loại ung thư.

2. Những nghiên cứu về mối liên quan giữa vitamin D và u xơ tử cung

2.1. Thiếu vitamin D và u xơ tử cung

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ vitamin D thấp trong máu thường liên quan đến sự hiện diện của u xơ tử cung. Phụ nữ có đủ vitamin D ước tính có tỷ lệ mắc u xơ tử cung thấp hơn 32% so với những phụ nữ thiếu vitamin D. Đồng thời việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ≥1 giờ mỗi ngày cũng có liên quan đến việc giảm tỷ lệ mắc u xơ tử cung [1].  

2.2. Bổ sung Vitamin D có ngăn chặn u xơ phát triển không?

Nghiên cứu đầu tiên được thực hiện để tìm hiểu tác dụng của vitamin D đối với sự phát triển của u xơ tử cung được thực hiện vào năm 2009 bởi Blauer và cộng sự [2]. Kết quả cho thấy khi các tế bào u xơ tử cung thu được từ những phụ nữ đã trải qua phẫu thuật cắt bỏ tử cung được điều trị bằng vitamin 25-hydroxyvitamin D3, sự phát triển của u xơ tử cung sẽ chậm lại.  

Trong một nghiên cứu khác của Sharan và cộng sự, 25-hydroxyvitamin D3 đã được chứng minh là có khả năng ức chế sự tăng sinh của các tế bào u xơ tử cung người trong ống nghiệm [3].

Nghiên cứu khác cũng cho thấy những người không được bổ sung đủ vitamin D có mức tăng trưởng khối u xơ trung bình khoảng 40% sau 1 năm theo dõi. Trong khi những người được bổ sung vitamin D đầy đủ không thấy sự phát triển của khối u xơ tử cung [4]. 

2.3. Bổ sung vitamin D có làm teo u xơ không?

Một nghiên cứu năm 2019 được thực hiện tại Iran bởi Hajhashemi cho thấy bổ sung Vitamin D làm giảm đáng kể kích thước khối u xơ tử cung [5].

Nghiên cứu mới nhất của các chuyên gia thuộc Đại học Delhi – Ấn Độ năm 2021 cũng cho thấy việc bổ sung vitamin D không chỉ làm giảm kích thước khối u xơ mà còn giúp giảm các triệu chứng của bệnh u xơ tử cung như giảm lượng máu mất đi trong chu kỳ kinh nguyệt và giảm mức độ đau bụng kinh, đau lưng, đau vùng chậu [6].

3. Một số câu hỏi thường gặp về vitamin D và bệnh u xơ tử cung

3.1. Vitamin D có tốt cho người bị u xơ tử cung không?

Vitamin D đã được chứng minh là giúp ngăn chặn hoặc giảm sự phát triển của khối u xơ. 

3.2. Vitamin D có thể giúp điều trị u xơ tử cung?

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng những phụ nữ thiếu vitamin D bị u xơ tử cung khi được bổ sung đầy đủ vitamin D bằng đường uống sẽ kìm hãm sự phát triển về kích thước của khối u. Tuy nhiên việc có sử dụng vitamin D để điều trị u xơ tử cung hay không thì người bệnh vẫn cần tham khảo ý kiến của ​​bác sĩ điều trị.

3.3. Vitamin D trong máu thấp có gây ra u xơ?

Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của u xơ tử cung vẫn chưa được hiểu rõ. Phần nhiều các chuyên gia cho rằng cơ chế gây bệnh có thể có liên quan đến nồng độ estrogen. Tuy nhiên, gần đây người ta cho rằng sự thiếu hụt Vitamin D có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh u cơ tử cung. Thiếu vitamin D chưa thể gọi là nguyên nhân gây bệnh nhưng có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh u xơ tử cung.

3.4. Làm thế nào để biết có bị thiếu vitamin D không?

Xét nghiệm máu tĩnh mạch định lượng 25-OH vitamin D là phương pháp giúp chẩn đoán một người có bị thiếu vitamin D hay không.

Trước khi xét nghiệm, cần nhịn ăn từ 4 đến 8 tiếng. 

Tùy theo các bảng phân loại, thiết bị phân tích mà các chỉ số phân độ thiếu hụt vitamin D khác nhau giữa các hiệp hội và tổ chức y tế trên thế giới. 

Năm 2010, Hội Loãng xương Quốc tế dựa trên các số liệu thống kê đã đưa ra khuyến cáo nồng độ đích của 25-hydroxyvitamin D trong huyết thanh tối thiểu là 30 ng/ml ở tất cả người lớn tuổi. 

3.5. Nên uống bao nhiêu vitamin D để thu nhỏ u xơ tử cung?

Thực tế là, lượng vitamin D cần được bổ sung trong một ngày có thể phụ thuộc vào độ tuổi, chủng tộc, địa lý, mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tình trạng sức khỏe, các bệnh lý mắc phải và nhiều yếu tố khác.

Tuy nhiên, theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, liều vitamin D được khuyến nghị hàng ngày là 600 IU cho người trưởng thành không quá 70 tuổi. Với người trên 70 tuổi liều vitamin D là 800 UI. 

Đối với người bệnh u xơ tử cung, theo nghiên cứu của Maryam Hajhashemi – Khoa Sản và Phụ khoa, Đại học Khoa học Y tế Isfahan, Iran thực hiện thử nghiệm lâm sàng trên 69 bệnh nhân u xơ tử cung thiếu hụt vit D. Liều vitamin D được sử dụng trong nghiên cứu là 50.000 IU, 2 tuần một lần trong 10 tuần cho kết quả kích thước khối u xơ giảm đáng kể. [5]

Việc bổ sung vitamin D với liều lượng như thế nào và trong bao lâu ở mỗi người bệnh u xơ tử cung là khác nhau. Vì vậy người bệnh cần tham khảo ý kiến ​​từ bác sĩ chuyên khoa.

Để dễ hấp thu và hiệu quả, có thể uống bổ sung vitamin D vào buổi sáng. Người bệnh có thể uống cùng với các bữa ăn có chất béo vì nó không tan trong nước mà tan trong chất béo.

4. Cách bổ sung vitamin D ngoài viên uống 

4.1 Nguồn vitamin D từ thực phẩm

Rất ít thực phẩm tự nhiên có chứa vitamin D. Thịt của cá béo (như cá hồi, cá hồi, cá ngừ và cá thu) và dầu gan cá là một trong những nguồn vtamin D tốt nhất. 

Gan bò, lòng đỏ trứng và pho mát có một lượng nhỏ vitamin D, chủ yếu ở dạng vitamin D3 và chất chuyển hóa của nó là 25 (OH) D3 . 

Nấm cung cấp một lượng vitamin D2. Một số loại nấm hiện có trên thị trường đã được xử lý bằng tia UV để tăng hàm lượng vitamin D2. 

Các loại sữa trên thị trường hiện cũng được bổ sung thêm vitamin D3.

4.2. Vitamin D được tổng hợp thông qua việc tiếp xúc với ánh nắng

Hầu hết mọi người trên thế giới đáp ứng một phần nhu cầu vitamin D của họ thông qua việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Bức xạ tia cực tím (UVB) xuyên qua vùng da không được che phủ và chuyển hóa 7-dehydrocholesterol trên da thành vitamin D3. 

Mùa, thời gian trong ngày, độ dài trong ngày, độ che phủ của mây, sương mù, hàm lượng hắc tố da và kem chống nắng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến việc tiếp xúc với bức xạ UV và sự tổng hợp vitamin D. 

Một số tổ chức y tế và các nhà nghiên cứu vitamin D đề xuất rằng nên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khoảng 5–30 phút, đặc biệt là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Tần suất có thể là hàng ngày hoặc ít nhất hai lần một tuần đối với mặt, cánh tay, bàn tay và chân mà không cần dùng kem chống nắng. [7] 

Mặc dù tắm nắng là một giải pháp hiệu quả để cơ thể tổng hợp vitamin D nhưng bức xạ UV cũng là 1 tác nhân gây ung thư da. Vì thế nhiều chuyên gia khuyến cáo có thể lựa chọn khung giờ khác để an toàn hơn. Mùa đông có thể tắm nắng vào 7-9 giờ sáng. Mùa hè có thể tắm nắng vào 6-7 giờ sáng. Thời gian tắm nắng có thể kéo dài từ 15-60 phút.

4.3. Thực phẩm chức năng 

Có rất nhiều loại thực phẩm chức năng giúp bổ sung vitamin D có chứa vitamin D2 hoặc D3. Trước khi sử dụng các sản phẩm thực phẩm chức năng người bệnh u xơ tử cung nên kiểm tra hàm lượng vitamin D, các hướng dẫn đi kèm của sản phẩm và đặc biệt tham khảo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ điều trị. 

Thông qua các nghiên cứu đến nay bước đầu có thể kết luận vitamin D đóng vai trò quan trọng trong cả yếu tố nguy cơ cũng như phương pháp điều trị u xơ tử cung. Thiếu hụt vitamin D làm gia tăng nguy cơ mắc u xơ tử cung. Đồng thời bổ sung vitamin D giúp làm ngăn chặn sự phát triển của khối u, hỗ trợ làm giảm triệu chứng cũng như kích thước khối u xơ. Bổ sung vitmin D có thể là một trong các giải pháp giúp người bệnh u xơ tử cung thoát khỏi một cuộc phẫu thuật cắt bỏ tử cung trong tương lai.

BS Uông Mai  – Nội khoa Việt Nam

Tài liệu tham khảo

1. Baird, D.D.; Hill, M.C.; Schectman, J.M.; Hollis, B.W. Vitamin D and the risk of uterine fibroids.
2. Blauer, M.; Rovio, P.H.; Ylikomi, T.; Heinonen, P.K. Vitamin D inhibits myometrial and leiomyoma cell proliferation in vitro
3. Sharan, C.; Halder, S.K.; Thota, C.; Jaleel, T.; Nair, S.; Al-Hendy, A. Vitamin D inhibits proliferation of human uterine leiomyoma cells via catechol-o-methyltransferase
4. Ciavattini, A.; Delli Carpini, G.; Serri, M.; Vignini, A.; Sabbatinelli, J.; Tozzi, A.; Aggiusti, A.; Clemente, N. Hypovitaminosis D and “small burden” uterine fibroids: Opportunity for a vitamin d supplementation. Medicine 2016, 95, e5698
5. Hajhashemi, M.; Ansari, M.; Haghollahi, F.; Eslami, B. The effect of vitamin D supplementation on the size of uterine leiomyoma in women with vitamin D deficiency.
6. Amita Suneja, Fahmina Faridi, Shuchi Bhatt, Kiran Guleria, Mohit Mehndiratta, Richa Sharma. Effect of Vitamin D3 Supplementation on Symptomatic Uterine Leiomyoma in Women with Hypovitaminosis D
7. Viện y tế Quốc gia Hoa Kỳ

Bài viết Bổ sung Vitamin D có thể thu nhỏ u xơ tử cung không? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Vạn Quốc Dược Vương.

Với bệnh nhân u xơ tử cung, ngoài việc tuân thủ nguyên tắc điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ, thì chế độ ăn uống cũng có tác dụng giảm bớt một số triệu chứng và biến chứng của u xơ, làm ảnh hưởng đến kết quả của việc chữa bệnh.

Do vậy, để phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh u xơ tử cung ở các chị em, một chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng đóng vai trò rất quan trọng,

Theo Infos nutrition (22/11/2011), một nghiên cứu trên 20.000 phụ nữ Mỹ cho thấy những người tiêu thụ nhiều trái cây và rau quả thì u xơ tử cung ít có khả năng phát triển hơn những người khác. Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng: nguy cơ mắc bệnh u xơ tử cung giảm 10% đối với những phụ nữ sử dụng  ít nhất 4 phần trái cây và rau quả trong ngày so với những người chỉ ăn một hoặc phần. Tùy theo sự chọn lựa của mỗi người trong nhóm trái cây, nếu mỗi tuần có 3 phần trái cây thuộc họ cam quýt, sẽ  giảm 8% nguy cơ. Vitamin A có nguồn gốc động vật cũng có tác dụng tương tự. Đặc biệt, các loại  vitamin C, E hoặc B9 cũng có khả năng hạn chế sự xuất hiện của u xơ tử cung.  Điều nầy được các nhà nghiên cứu giải thích rằng các chất chống oxy hóa có trong trái cây có thể làm giảm nguy cơ bị u xơ, bằng cách tương tác với hoạt động của các hoocmon steroid như estrogen trong cơ thể, được chứng minh qua danh sách các loại trái cây và rau quả có lợi cho sức khỏe và phòng ngừa u xơ tử cung ở phụ nữ.

Một số thực phẩm có thể giúp phòng ngừa và làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung

Chất xơ. Thực phẩm giàu chất xơ trong rau và quả tươi là nhóm thực phẩm có hàm lượng chất dinh dưỡng cao, dồi dào vitamin và khoáng chất, giàu oxy tự nhiên giúp giảm cân và cân bằng nội tiết tố, đồng thời giúp giữ lượng đường trong máu ổn định. Bên cạnh đó, với  hàm lượng calo thấp nên rau xanh và trái cây còn giúp chị em kiểm soát được cân nặng của mình. Các lọai rau củ có màu sắc đỏ, vàng và cam như ớt chuông, bí ngô, cà rốt, củ cải, cà chua, vá màu xanh đậm như tần ô, súp lơ xanh, bồ ngót, bó xôi, cải xoăn, cải thìa, bina, atiso…, các loại thực vật dưới biển như rong biển, rau câu…. rất giàu chất chống oxy hóa có thể giúp bảo khỏi bệnh tật, bao gồm một số bệnh ung thư

Kali giúp chống lại tác dụng của muối để cân bằng huyết áp. Các loại rau quả

giàu kali vào chế độ ăn uống hàng ngày như: trái bơ, chuối, cam quýt, dưa đỏ, khoai tây, cám yến mạch, các loại đậu lăng,  đậu đỏ, đậu nành,…

Các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ và cá thu, dầu gan cá,…

Sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua và phô mai. Sữa rất giàu canxi, phốt pho và magnê. Những khoáng chất này có thể giúp ngăn ngừa u xơ và làm chậm sự tăng trưởng của chúng. Sữa tăng cường cũng chứa vitamin D.

Trà xanh. Trà xanh chứa một số chất chống oxy hóa (antioxydants), trong đó có epigallocatechin gallate (EGCG – chất chống oxy hóa hữu hiệu nhất hiện nay), có thể giúp làm chậm sự phát triển của u xơ bằng cách giảm viêm và nồng độ estrogen cao. Trà xanh cũng có thể cải thiện các triệu chứng chảy máu nặng do u xơ do thiếu chất sắt.

Những thực phẩm cần tránh

-Thịt có màu đỏ đậm như thịt heo, thịt bò, thịt cừu… vì có thể làm tăng mức estrogen và có khả  năng  kích thích khối u xơ phát triển mạnh. Người mắc u xơ tử cung được khuyên là nên ăn các loại thịt trắng như: thịt gà, thịt gia cầm…

– Nội tạng động vật

– Thức uống có caffein, nước ngọt, chocolate, thuốc lá (kể cả hút thuốc thụ động), cà phê…

– Hạn chế thực phẩm chế biến và đóng gói có hàm lượng natri cao.

Hãy thay đổi lối sống hàng ngày bằng cách để bảo vệ bản thân khỏi u xơ.

 – Luyện tập thể dục đều đặn với cường độ nhẹ và vừa, có ích rất nhiều trong việc giảm nguy cơ mắc u xơ.

– Kiểm soát cân nặng, giảm cân, đặc biệt là quanh eo. Các  Nghiên cứu chỉ ra rằng u xơ dễ phát triển ở phụ nữ thừa cân hoặc béo phì

– Cân bằng huyết áp bị huyết áp cao và nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe tại các cơ sở y tế.

Minh Tâm

(Theo Nutrition aujourd’hui  & Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition)

Nguồn Bệnh viện Từ Dũ

Bài viết Bị u xơ tử cung nên ăn gì? kiêng gì? đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Vạn Quốc Dược Vương.